اصول حفاظت در برابر پرتو در آزمون رادیوگرافی  (نوشته شده توسط  ندا)
رادیوگرافی صنعتی بعنوان یکی از قویترین انواع  تستهای غیر مخرب کاربرد وسیعی در صنایع دارد این

 روش تست به جهت استفاده از اشعه گاما و یا X قابلیت شناسایی بخشهای درونی قطعات را داشته و د

ر عیب یابی با درصد اطمینان بالا نقش موثری ایفا می نماید .
اصول کلی پرتونگاری
اصول کلی این آزمون مشتمل بر چشمه و یا دستگاه مولد پرتو و همچنین نمایشگر حساس به پرتوها ،

 همانند فیلم رادیوگرافی است .در این آزمون ، پرتوها پس از گذر از قطعه با توجه به دانسیته داخلی

 جسم به مقادیر متفاوت جذب می شوند و پس از گذر بر روی فیلم رادیوگرافی اثر می گذارند.فیلم

 رادیوگرافی پس از ظهور ، با اختلاف دانسیته خود گزارشی دقیق از وضعیت درونی قطعه و عیوب

 احتمالی ارائه خواهد داد . مفسر فیلمهای رادیوگرافی با مشاهده فیلمهای ظاهر شده می تواند نسبت

 به سلامت نمونه و یا عیوب آن و همچنین تعیین نوع عیب و موقعیت تقریبی آن اعلام نظر نماید .

 انتخاب نوع فیلم
 انتخاب نوع مواد و روش بکارگیری پرتونگاری و نوع فیلم بکار گرفته شده ارتباط تام با قطعه مورد

 نظر و حساسیت کار دارد که این مهم توسط کارشناسان امر قابل شناسایی و تجویز می باشد هر

 آنچه قطعه مورد نظر دارای ساختار ریز دانه تر باشد و یا عیوب با ابعاد کوچکتر مورد انتظار باشد

از فیلم با دانه بندی کوچک تر و بالطبع حساس تر استفاده می شود و برعکس .به این منظور

شرکتهای تولید کننده بازه متنوعی از محصولات را با خواص متفاوت جهت برآورده کردن کلیه

نیازها تهیه نموده اند. 
پرتوهای گاما و X
برای تولید پرتو می توان از دستگاه X و یا چشمه های رادیواکتیو مصنوعی همانند ایریدیم 192 و

 کبالت 60 و یا سایر چشمه ها سود جست .دستگاههای تولید X ، جریان الکتریکی دریافتی را توسط

یک لامپ کاتدی و یک صفحه آندی به پرتوهای X تبدیل می نمایند امتیاز مهم دستگاه X  ، قابلیت تنظیم

انرژی پرتوها در حد توان دستگاه می باشد.

 ایزوتوپ
عناصر رادیواکتیو ، ایزوتوپهای ناپایداری هستند که بصورت پیوسته پرتوهای رادیواکتیو از خود

 متصاعد می نمایند .این پرتوها ، پرتو گاما (?) نامیده می شوند .استفاده از تجهیزات حفاظتی و

 کنترلی برای این نوع مولدهای رادیواکتیو بدلیل انتشار ممتد پرتو الزامیست . پرتوهای رادی

واکتیو X و?  با صرفنظر از منبع تولید دارای ماهیت کاملاً یکسان می باشند.
ماهیت پرتوها گاما و X

این پرتوها  بخشی پر انرژی از امواج الکترومغناطیسی می باشند که همانند سایر هم خانواده های

 خود با سرعت نور سیر کرده و بصورت مستقیم طی طریق مینمایند و بسته به میزان انرژی خود ،

 قابلیت نفوذ در اجسام را دارا می باشند. ماهیت خطر ساز پرتوهای رادیواکتیو از آنجا ناشی می شود

که این پرتوها توسط هیچکدام از حواس پنجگانه انسان قابل شناسایی نیست و عوارض ناشی از

دریافت پرتو عموماً با فاصله زمانی نسبتاً طولانی پدیدار می شود.
 پرتوگیری خارجی و داخلی
نوع پرتوگیری بسته به موقعیت مولد نسبت به بدن قابل تقسیم و بررسی است در صورتیکه چشمه

 مولد پرتو در خارج از بدن بوده و بدن صرفاً در معرض پرتو باشد این نوع پرتوگیری خارجی

محسوب می گردد و لیکن در صورتیکه ماده رادیواکتیو به طریقی وارد بدن شود پرتوگیری داخلی

محسوب می گردد .ورود مواد رادیواکتیو به بدن از مبادی مختلفی چون تنفس هوای آلوده به مواد

رادیواکتیو ، خوردن و یا آشامیدن مواد آلوده و یا ورود از زخم پوست ممکن است.
عوارض دریافت غیر مجاز پرتو

پرتوها می توانند با تغییر در ترکیبات  شیمیایی و سلولی بافتها آثار مخربی بر روی سلولهای بدن

بر جا بگذارند. آثار تخریبی پرتوها بر روی سلولها بر سه بخش کلی قابل تقسیم است :
     1 - شکستن ساختار درونی سلولها تا حد مرگ سلولی
     2- تخریب توانایی باز تولید سلولی اندامها
     3- انحراف در روند باز تولید سلولی
پرتوها بر روی موجودات زنده به دو طریق متفاوت امکان اثر گذاری دارند .
 اثرات حیاتی پرتوها

پرتوها بر روی موجودات زنده به دو طریق متفاوت امکان اثر گذاری دارند :
اثرات ژنتیکی
اطلاعات ژنتیکی سلولی می تواند در اثر عوامل مختلف فیزیکی و یا شیمیایی دچار اشکال و تغییر

 شوداز جمله فاکتورهای مخرب در این زمینه پرتوها هستند که با شکست کروموزومها اطلاعات

 ژنتیکی را دستکاری میکنند و صرفنظر از اثرات مخرب کنونی ، عوارض جانبی به علت جهش

 ژنتیکی را در نسلهای بعدی نمایان می کنند .
اثرات وضعی
در اثرات وضعی پرتوها صرفا بر روی جسم در معرض ، اثرات تخریبی به جا گذاشته و نسل های

 بعدی فاقد هر گونه تظاهرخواهند بود.تفکیک اثرات وضعی و ژنتیکی بر اساس شدت پرتو ، بطور

دقیق امکانپذیر نشده است.